Son yılların en kurak kışını yaşayan Van ve etrafında hala istenilen seviyede kar yağmadı. Evvelki yıllarda ocak ayında kar nedeniyle mahalle yollarının kapandığı ve karla gayret takımlarının aralıksız çalıştığı Van’da hava mevsim normallerinin üzerinde seyrediyor. Yerde karın olmadığı kentte, son vakitlerin en kurak kışı yaşanıyor. Van YYÜ Su Eserleri Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş, son 4 yılın ocak ayına ilişkin Landsat uydu manzaralarını paylaştı. Van Gölü ve etrafını gösteren manzaralarda son 3 yılda arazi kar örtüsüyle kaplı görülürken 2023 ocak ayında ise karın olmadığı görülüyor.
‘OCAK VE ŞUBAT AYLARI HAYATİ KIYMETE SAHİP’
Dr. Akkuş, Van Gölü Havzası’nın Türkiye’nin en yüksek havzalarından ve en çok kar yağışı alan bölgelerinden biri olduğunu belirterek, şöyle konuştu:
“Van Gölü hassas ve kırılgan bir havza zira kapalı bir havza. Havzadan dışarı hiçbir su çıkışı yok. Havzaya dışarıdan hiçbir su girdisi yok. Bu sebeple havzanın tüm su bütçesi kendi aldığı yağışa bağlı. Kar ve yağmur yağışı ile havzaya su girdisi oluyor. Buharlaşma ile birlikte su çıktısı oluyor. Bu noktada kar yağışı büyük ehemmiyete sahip. Zira yağmur ile birlikte Van Gölü’nün tuzlu ve sodalı sularına karışarak kullanılabilir su olmaktan çıkıyor. Bu nedenle kış ayları ocak ve şubat ayları göl için havza için hayati bir ehemmiyete sahip. Bu aylarda yağan kar havzadaki yüksek bölümlerde birikerek yaz aylarında akarsuları besliyor. Yani çiftçiye sulama suyu oluyor. Balıklara da üremek için bir ortam oluşturuyor. Akarsular dünyanın her yerinde çok değerli. Lakin kelam konusu Van Gölü Havzası olduğu vakit bu değer 10 kat daha artıyor. Zira yaz aylarında inci kefallerinde yaşayan inci kefalleri, üremek için akarsulara göç ediyor. Yani yaz aylarında akarsularda su olması gerekiyor. Su olması için de içerisinde bulunduğumuz bu aylarda havzanın bol kar yağışı alması lazım.”
‘FELAKET GÖRÜNÜMÜ İÇERİYOR’
Son yıllarda Türkiye’de ve dünyada önemli bir formda kuraklık yaşandığına dikkat çeken Dr. Akkuş, “Artık göllerin çekilmeye başlandığını, hatta kuruduğunu akarsuların yaz aylarında büsbütün kuruduğunu görüyoruz. 2020’den günümüze kadar olan ocak ayı uydu manzaralarına baktığımız vakit 2023 yılının manzarası adeta bir felaket görünümü içeriyor. Zira 2020, 2021 ve 2022 yıllarında havza kar örtüsü ile kaplıyken, 2023 Ocak ayı uydu imajları maalesef kar örtüsünden mahrum. Yalnızca havzanın yüksek kesitlerinde kar örtüsü olduğunu görüyoruz. Önümüzdeki şubat ayı önümüzde kalan günler hayati değere sahip. Şayet önümüzdeki günlerde havza kar yağışı almazsa, maalesef yaz aylarında gerek üremek için akarsulara giren inci kefallerini gerekse de çiftçileri çok kurak ve şiddetli günler bekliyor” dedi.
BARAJLARDA SUYU BİRİKTİRMEMİZ LAZIM
Bu mevzuda yapılması gerekenlere de değinen Dr. Akkuş, yaz aylarında barajlarda suyun biriktirilmesi gerektiğini söyledi. Dr. Akkuş, “Peki ne yapmamız lazım. İnci kefalinden 20 bin aşkın kişi geçimini sağlıyor. Göldeki inci kefali stokunun devamlılığındaki yegane temel öge yaz aylarında akarsularda başarılı bir üreme gerçekleştirmesi. Ama son 2 yıldır bilhassa Zilan ve Deliçay’da yaz aylarında suyu büsbütün barajlardan karşılıyoruz. Su azaldığında DSİ çabucak müdahil oluyor ve barajlardan yeteri kadar suyu bırakıyor. Ve bu noktada yaz aylarına kadar barajlarda suyu biriktirmemiz lazım. Akarsulara yalnızca can suyu olarak tabir ettiğimiz minimum ölçüde su vermemiz lazım. Bilhassa Van’ın içerisinden akar Akköprü Deresi üzerine heyeti olan Sıhke Göleti’nde suyu büsbütün biriktirmemiz lazım” dedi.
Van Gölü balıkçılığından bölgede 20 bin insanın geçim kaynağını oluşturduğunu da anlatan Dr. Akkuş, “Van Gölü’ndeki inci kefallerinin devamlılığı, yağan kar yağışına bağlı. Bu aylarda kar yağışı olmazsa maalesef yaz aylarında başarılı bir üremeden kelam etmemiz mümkün değil. Van Gölü’nün etrafında 111 dere var. Bu derelerin hepsi üreme devrinde balıkla dolup taşıyor. Lakin su olmadığı vakit toplu balık vefatları ile karşılaşacağız. Üremenin birtakım derelerde büsbütün durduğunu görebiliriz. Bir sebepten ötürü şimdiden önlem almamız lazım. Zira 2023 yılı ocak ayı uydu imajı adeta felaketin habercisi gibi” diye konuştu.