Büyük küçük herkesin ortak dileği sağlıklı bir hayata sahip olmak. Pek çok kişi bu durumun özel besinler tüketerek ya da düşüncesiz bir hayatla mümkün olduğunu düşünüyor. Fakat sanılanın tersine sağlıklı bir yaşama sahip olmak çok parayla ya da sıkıntısız bir hayata sahip olmakla muadil değil. Hayat tertibi içerisine eklenen meyve ve zerzevatın yanı sıra gün içinde yapılan hareket ve kaliteli bir uyku tertibi sağlıklı bir yaşama kavuşmanın olmazsa olmazları. Kalp Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Yavuz Yörükoğlu, sıhhatimiz için olmazsa olmaz 4 ekonomik öneriyi tüm ayrıntılarıyla açıkladı.
‘MEYVELERİN KRALİÇESİ NAR’
NAR: Yapılan yüzlerce bilimsel çalışma narın sıhhatimize harikulâde tesirleri olduğunu gösteriyor. Bu da narı meyvelerin kraliçesi yapıyor. Nar; folik asit, potasyum, magnezyum, kalsiyum, çinko, C ve K vitaminlerini içeriyor. Çekirdeklerinde bol ölçüde lif ve omega-5 olarak da bilinen hayli yararlı doymamış yağ asitleri var. Başta ‘punicalaginler’ ve ‘elagitaninler’ olmak üzere çok kıymetli antioksidan özelliğine sahip polifenoller içeren nar, taze sıkılmış meyveler ortasında antioksidan seviyesi en yüksek olan meyveler ortasında yer alıyor. Yani içerdiği antioksidanlarla hücrelerimizi yıpratan ve yaşlandıran oksidan hususlara karşı bizi koruyor.
Nar, damarlarımızın iç duvarlarında nitrik oksit denilen bir molekülün üretilmesini de sağlıyor. Kan sirkülasyonunu düzenleyen kıymetli bir bileşen olan nitrik oksit, kalpte kan akımını artırarak kalp krizlerinden koruyor. Bedenin kanlanmasını düzenleyerek cildin daha genç ve hoş kalmasına yardımcı oluyor. Erkeklerde genital bölgenin kanlanmasını sağlayarak cinsel gücü artırıyor. Güçlü bir tansiyon düşürücü olan bu meyvedeki penofenoller ise bir küme ilacın tesiriyle aynı! Yapılan bilimsel araştırmalar günde yalnızca 50 ml nar suyu tüketmenin tansiyonu yüzde 10-15 oranında düşürdüğünü gösteriyor. Enflamasyon hücrelerimizi yıpratan ve kanserden kalp-damar hastalıklarına çeşitli rahatsızlıklara kapı aralayan bir tehlike. Güçlü bir antienflamatuar tesire sahip nar suyu, kandaki berbat kolesterol seviyesini de düşürüyor. Narın çok yararlı tesirlerinin olduğu tartışılmaz. Lakin her hususta olduğu üzere narı da bir ilaç niyetine değil, sağlıklı beslenmemizin bir modülü olarak görmemiz gerekiyor.
‘SEBZELERİN HÜKÜMDARI BROKOLİ’
BROKOLİ: ‘Sebzelerin kralı’ olarak isimlendirilen brokolinin seveni de var nefret edeni de. Bu ailenin öbür fertleri de karnabahar, lahana, Brüksel lahanası, hardal, Çin lahanası, turp ve roka. Sevilmemelerinin nedeni de pişirirken berbat koku kokmaları. Bu makus kokunun sebebi olan kükürtlü bileşikler ise brokolinin inanılmaz yararlarının kaynağı.
Peki, brokoliyi ‘sebzelerin kralı’ yapan ne? Brokoli; potasyum, kalsiyum, demir, magnezyum, selenyum, fosfar, lif ve proteinden çok güçlü. A, B, C ve K vitaminleri tarafından varlıklı bu zerzevatın kalorisi ise çok düşük. Brokolinin yapısındaki sulforaphane ve İndol-3-Carbinole unsurları de antikanserojen özelliğiyle dikkat çekiyor. Bu özelliklerin bir ortada bulunduğu hiçbir zerzevatın olmaması da brokoliyi doruğa oturtuyor. Lifli yapısı sayesinde brokoli bağırsak hareketlerini de hızlandırıyor, kabızlığa karşı muhafaza sağlamasının yanı sıra mevcut badireyi gideriyor.
“Brokoli, kolesterol ve şeker düzeyinin dengelenmesine yardımcı oluyor. Bağışıklık sistemini güçlendiriyor. Bağırsak duvarlarını besleyip kolon kanserine karşı muhafaza sağlıyor. Brokoli obeziteyle savaşta da çok değerli bir silah. Ayrıyeten yağ yakıcı özelliğe sahip olduğuna dair kıymetli bilimsel deliller var. Brokoli ve gibisi sebzeler diyabetle savaşıyor. Kalp-damar hastalıklarına yol açan risk faktörleri ortasında şeker hastalığı, kolesterol yüksekliği, tansiyon ve enflamasyon var. İşte brokolinin içerdiği unsurların hepsi teker teker ya da bir bütün olarak bu hastalıklara karşı müdafaa sağlıyor.”
‘UYKU GÜZELLEŞTİRİYOR’
UYKU: Yıllar evvel ‘güzellik uykusu’ lafını birinci duyduğumda bunun küçük kızları uyutmak için uydurulmuş bir masal olduğunu sanırdım. Halbuki doğruymuş! Uykunun ‘delta uykusu’ denilen evresinde beyinden ‘somatotropin’ denilen büyüme hormonu yahut gençlik hormonu salgılanmaya başlıyor. Bu hormonun salgılanmasıyla birlikte hücre içinde yenilenme ve tamirat süreci başlıyor. Büyüme hormonunun hücre yenilenmesindeki rolü çok büyük. Bu hormonun tesiriyle enflamasyon baskılanıyor. Bağışıklık sisteminde bir güçlenme ve en değerlisi hücrelerimizde bir yenilenme oluyor. İnanması güç lakin tesirleri yüzümüze de yansıyor. Yapılan araştırmalar da uykusunu almış bireylerin daha hoş, daha güzel ve daha cazibeli olduklarını gösteriyor.
Uykunun hoşluğun ötesinde daha farklı ve değişik yararları var. Ömrümüzün üçte birini yani yaklaşık 25 yılımızı uykuda geçiriyoruz. Bilimsel çalışmalar uykunun yalnızca vücudumuzu ve beynimizi dinlendirdiğimiz bir süreç olmadığını, sıhhatimiz açısından son derece değerli ve faal bir süreç olduğunu ortaya koyuyor. 1-2 gün uykusuz kalmanın yahut daima olarak günde 5 saatten az uyumanın ziyanları saymakla bitmiyor. Günlük 7-8 saatin altında uyumak bağışıklık sisteminin zayıflamasına, vücutta yaygın enflamasyon oluşmasına, insülin direncine, obeziteye ve her şeyden değerlisi ani ölümlere neden oluyor.
Uyku sırasında yaşanan bir öteki değişik şey ise uykunun makul bir evresinde beyin omurilik sıvısı denilen sıvının beyni bir yerde basması ve genel bir paklık yapması. Bu temizlikle beyinden kimi toksinlerin ve bilhassa beta amiloid hususunun temizlendiği anlaşılıyor. Bilindiği üzere beta amiloid Alzheimer hastalığının en kıymetli nedenlerinden biri. İşte her gece beynimizde oluşan bu paklık beyin sıhhati açısından son derece kıymetli bir olay.
“Güzel ve kaliteli uyumak için neler yapmamız gerekiyor? Her gün birebir saatte uyumaya ve kalkmaya kendinizi alıştırın. Akşam 20.00’den sonra yemek yemeyin, kahve içmeyin. Yatmadan 2 saat evvel her türlü sıvı alımını kesin. Yatmadan bir saat evvel TV, bilgisayar ve cep telefonu üzere mavi ışık yayan aygıtları kullanmaktan kaçının. Yatmadan bir saat evvel rahatlama moduna geçin. Can sıkıcı bahisleri bir kenara bırakın, hafif müzik dinleyin, kitap okuyun. Yatak ve yastığınızın rahat edebileceğiniz sağlıklı, ortopedik olmasını sağlayın. Sessiz, karanlık ve 20 derecedeki bir odada uyuyun. Sanılanın tersine alkolün uykuyu bozduğunu unutmayın. Günde 8 saat kaliteli bir uyku sağlımız açısından son derece değerli. Kaliteli bir uykuyla kalp-damar hastalıkları, Alzheimer ve kanserlere karşı kıymetli bir muhafaza sağlayabiliriz. Hoşluk de uğraşı.”
‘1-2 DAKİKADA METOBOLİZMANIZI HAREKETE GEÇİRİN’
HAREKET: Bilimsel çalışmalar hareketsizliğin insülin direnci, şeker hastalığı, kalp-damar hastalıkları ve birçok kansere yol açabileceğini gösteriyor. Hatta o denli ki hareketsiz ömür günde 1 paket sigara içmek ile eş paha tutuluyor. Gerek kilo ve şeker denetimi gerekse genel sıhhatimiz açısından hareket büyük ehemmiyet taşıyor. ABD’deki Houston Üniversitesi’nde hareketin kıymeti konusunda yapılan bilimsel bir çalışmanın sonuçları ise inanılmaz! Bu çalışmaya göre günde 5-6 sefer yalnızca 1-2 dakika yapılacak ‘soleus push-up’ hareketiyle kan şekeri ve trigliserid seviyenizde yüzde 50’ye yakın bir düzelme sağlayabilirsiniz. Bunu yapmak ise dünyanın en kolay işi.
Soleus, baldırımızın derin katmanında bulunan ince ve yassı bir kas. Bu kas üstte kaval kemiğine bağlanıp aşağıda aşil kirişi olarak sonlanıyor. Soleus kası yürüme ve koşma üzere fonksiyonlarda vazife alırken, bedendeki en değerli rolünü ayakta dik durmamızı sağlayarak üstleniyor. Lakin farklı öbür bir özelliği daha var ki o da hiç yorulmuyor olması. Bu kas yavaş kasılan kaslar kümesinde yer alıyor. Bu tıp kasların kılcal damar ağı çok geniş olup mitokondrilerden de çok zengindirler. Başka kaslardan bir öbür farkı ise glikojen depolarının az olmasıdır. Yani güç için direkt kandan glikoz ve trigliseridleri çekerek kullanıyorlar. İşte mucize burada başlıyor.
Peki, soleus push-up hareketi nasıl yapılır? Oturur vaziyette, ayaklarınız yere düz basarken güya parmaklarınızın üzerinde kalkıyormuş üzere topuklarınızı havaya kaldırıp indiriyorsunuz. Bu sayede metabolizmada değerli düzelmeler sağlanabileceği söyleniyor. Bu yol bilhassa diz ve kalça sorunu olan yaşlılarda, obezlerde ve şeker hastalarında güzelleşmeye giden yolun birinci adımı olabilir. Ben de masa başında olduğum saatlerde yaklaşık 1-2 dakika içinde 50-60 soleus push-up yapıyorum. Sizlere de her fırsatta bu hareketi yapmayı öneriyorum.