Efnan Atmaca – AKM’nin önünde randevulaşıp, ekilip ekilmemenin karşımızdakinin insafına kaldığı yıllardan canlı pozisyon ile buluşma yerine gittiğimiz günlere çok süratli geçtik. Konuttaki kanalı kim değiştirecek hengamesi dün üzereyken artık uzaktan kumandayı bile kullanmaya üşenir olduk. Bilgi peşinde koşup ansiklopediler için kupon takibi yaparken artık dünyayı küçücük ekranlara sığdırdık. Teknolojinin suratına erişemezken o dizginleri ele geçirdi ve bize yesyeni bir hayat sundu. 1980’lerden 2023’e yaşananlar 43 yıla nasıl sığdı, şaşakaldık. Her şey değişti de birebir kalan olmadı mı? Elbette oldu. Yeniden göçler vurdu bu yıllara damgasını. Lakin bu sefer gerçek göçlere zihinsel göçler eşlik etti. Yerlerinden yurtlarından olan insanlara bildiklerinden, inandıklarından, alışkanlıklarından, kıymetlerinden olanlar eklendi. Yol arasıyla ölçülemeyecek bir ruh iklimi dalgalanması vardı bu 43 yılda. Derya Bengi ile Erdir Zat, “100. Yılında Cumhuriyet’in Tanınan Kültür Haritası”nın üçüncü ve son cildinde 1980 ile 2023 ortasını mevzu alıyorlar. Bu sefer ismi “Yollar Bize Memleket”… Mecburî göçlere, istekli ve gönülsüz sürgünlere, değişen ruh iklimlerine ve yepisyeni bir kültüre eşlik etmeye çalışan insanların yaşadıklarını kısaca özetliyorlar. İsmini da bu yüzden Yeni Türkü’nün “Dönmek” müziğindeki Murathan Mungan’ın dizelerinden alıyorlar. Devamında ise o dizelerin, Mungan “Neresi sıla bize, neresi gurbet?” diyor.
Bir milattır ‘Asmalı Konak’
Yine keyifli, tekrar nostalji pencerelerini açan, kâh güldüren kâh hüzünlendiren bir çalışma “Yollar Bize Memleket” isimli kitap. Herkesin kendi hissesine bir şeyleri öne çıkaracağı hususlarla dolu. Lakin çatıda 12 Eylül var elbette. 12 Eylül’ün döşediği taşlarla kültürel, politik ve ekonomik manada değişen Türkiye’nin oluşturduğu ve dayattığı yeni kültürün yansımalarını izlerken planlanan transformasyona şahitlik edecek ve hafızalarınızı tazeleyeceksiniz. Aslında hayatta her şey politiktir ve hiçbir şey göründüğü kadar pak değildir. Örneğin kelam konusu yıllar toplumsal olarak en büyük öğretici pozisyonundaki televizyonun mahalle dizilerinden ağa ve mafya kıssalarına evrilmesine şahitlik ettiğimiz vakitler. “Asmalı Konak”tan dem vuralım. Kim unutabilir ki? Çağdaş, muhafazakâr ve milliyetçi formülüyle bizi tanıştıran art planında ‘orta yolculuğa’ işaret eden bir dizi. Ne Doğu ne Batı, İç Anadolu’da geçer. Kahramanlar çağdaş dünyada var olurlar ancak klasikliği de korurlar. Bu örnekleri çoğaltabiliriz lakin bir milattır “Asmalı Konak”.
Ekşi Sözlük’te var mısın?
Yine bu yıllarda özgürlüklerin tadına vardık ve onları kaybettik. Kitapta bol bol örnekleri var. Ama gelin, hoş şeylerden bahsedelim. Mesela Babylon’dan. Orijinal bir cümbüş anlayışıyla tanıştırdı bizi Babylon. Yerli ve yabancı ne kümeler geldi de müzik zevkimizin çıtasını yükseltti. Sonra Radikal gazetesi yayımlandı. Reklamları bile aklınızdadır tahminen. Ötekinin sesi oldu uzun yıllar. Ekşi Sözlük’e ne dersiniz? Sahi sizin isminiz geçiyor mu orada? Bir periyot çok havalıydı sözlükte isminizin olması! Akıllı telefonlara değinmeyeceğim bile. Daha akılsızını çözemeden akıllısına geçtik, güya biz değil de o bizi yönetiyor artık. Bengi ile Zat’ın tespit ettiği unsurlarla 43 yıllık bir seyahat kitap. Dolaşırken o yollarda unuttuklarınızı tekrar hatırlayacak ve tanıdıklara rastlayacaksınız. Hazır mısınız bu baş döndürücü seyahate?