Çin’de resmi istatistikler ülke nüfusunun 60 yıldan bu yana birinci kere azaldığını ortaya çıkarttı. Lakin uzmanlar, bu durumun ülke için kısa vadede felaket manasına gelmeyebileceğini söylüyor.
Fakat 2030’dan sonra, demografik baskı şu anda dünyanın en büyük ikinci iktisadı olan ülkedeki büyümeyi yavaşlatabilir.
İstatistiklere nazaran Çin’in nüfusu, bir evvelki yıla kıyasla 850 bin kişi azalıp, 1 milyar 411 milyon 80 bin şahsa geriledi. Ülkenin doğum oranları yıllardır azalıyordu ve bu eğilimi yavaşlatmak hedefiyle, ülkenin tek çocuk siyaseti da dahil tartışmalı uygulamalar kaldırıldı.
Ekonomi ve nüfus bilim uzmanları, Çin nüfusunun son yıllardaki yaşlanması ele alındığında bu sıkıntıya kolay tahliller bulunamayacağını söylüyor.
Yaşlanan nüfus dünya genelindeki iktisatların karşısındaki bir zorluk olarak dururken, Çin’in önündeki en büyük sorun, bu sürecin orta gelirli ülke olmaktan çıkışın tam ortasında süratle yaşanması.
Kısacası, Çin zenginleşmeden evvel yaşlanıyor.
İstatistik ofisi nüfusun son 60 yılda birinci defa düştüğünü söyledi. Doğum oranları da rekor derecede azaldı, ki bu da bir sürpriz değil. Birtakım araştırmacılar, nüfustaki azalmanın aslında 2018’de başladığını ve nüfus kestirimlerinin isabetsiz olduğunu belirtiyor.
Her durumda, Çin’in çalışma yaşındaki nüfusun 2012’den bu yana azalıyor. Çalışma yaşındaki nüfusun, çocuklara ve emeklilere oranı olan ülkenin yaş bağımlılık oranı, 2010’daki yüzde 37,12’lik düzeyden 2020’de yüzde 44,14’e yükseldi.
BM varsayımlarına nazaran 15-64 yaş ortasındaki Çinlilerin oranı bu yüzyılda yüzde 60’dan fazla düştü.
Ancak Fathom Mali Danışmanlık şirketinden Andrew Harris, ülkenin kentlerdeki imalat açığını doldurabilecek bir ucuz kırsal emekçi havuzuna sahip olduğuna dikkat çekiyor.
Harris imalat ve inşaat bölümlerinde hala “önemli bir boşluk olduğunu” da ekliyor ve Fathom’un iddialarına nazaran inşaat bölümündeki çalışanların üçte birinin kâfi derecede çalışamadığını, yani potansiyellerinden daha az ürettiklerini belirtiyor.
Harris “Bu boşluklar doldurulana dek büyük demografi resmi Çin’in büyümesine tam olarak ziyan vermeye başlamayacak” diye konuşuyor.
Singapur’un eski baş istatistik sorumlusu Paul Cheung’a nazaran, Çin’in bu demografik sıkıntıyla başa çıkabilmek için “çok fazla insan gücü” ve “hazırlık süresi” var.
Prof Cheung “Hemen bir kıyamet senaryosu yaşamayacaklar” diyor ve Çin ile Singapur üzere ülkelerin, görece ekonomik dengeyi sağlarken, yaşlanan nüfusları için bir güvenlik ağı sağlamayı başarabildiğini ekliyor.
Ancak herkes bu kadar optimist değil.
Harris “Çin ve Güney Kore ile Japonya ortasındaki esas fark, demografik baskının çok daha düşük gelir seviyelerine ziyan vermesi” diyor.
2019’da Çin Toplumsal Bilimler Akademisi’nin hazırladığı bir rapora nazaran, ülkenin en önemli emeklilik fonu kısmen azalan çalışan nüfus nedeniyle 2035’te tükenecek.
Amerikan niyet kuruluşu Pew Araştırma’ya nazaran, Çin’de her yedi bireyden 10’u 2016’dan bu yana kamu sıhhati sisteminin baskı altına girdiğini hissediyor. Yaşlanan nüfus ve büyüyen Covid krizi sistemin üzerinde ek baskılar yarattı.
Çin nüfusunun azalması, global iktisatta domino tesiri yaratabilir.
Birincisi, azalan iş gücü istihdam maliyetlerinin artmasına ve tüketim ile üretim maliyetlerinin de yükselmesine neden olabilir.
Son devirde gelen haberlere bakılırsa, uzun müddettir “dünyanın fabrikası” diye isimlendirilen Çin imalat faaliyetlerini Asya ve Güney Amerika’daki başka kalkınmakta olan ülkelere kaptırıyor.
Wisconsin-Madison Üniversitesi’nden, uzun müddettir Çin’in tek çocuk siyasetinin karşılarından biri olan araştırmacı Yi Fuxian, “Çin’in küçülen iş gücü ve imalattaki sakinlik, ABD ve Avrupa’da yüksek fiyatlara ve enflasyona neden olacak” diyor.
Son periyotta, doğum oranlarını artırma gayretlerinin sonuç vermediği düşünüldüğünde, Çin büyümesini sürdürebilmek için diğer yerlere bakmak zorunda kalabilir.
Oxford Üniversitesi’ndeki Çin Merkezi’nden George Magnus, bunun için güç siyasi kararlar almak gerekebileceğine dikkat çekiyor.
Magnus, örneğin ülkenin emeklilik yaşını yükseltmesi gerekebileceğini belirtiyor. Çin’de şu anda birden fazla erkek için emeklilik yaşı 60, OECD ortalaması ise 64,2. Bayan memurlarda emeklilik yaşı 55, mavi yakalı bayan çalışanların emeklilik yaşı da 50.
Ancak Çin’de daha evvel emeklilik yaşını yükseltme davetleri reaksiyon almış, yaşı ilerlemiş çalışanlar emekliliklerini ertelemek istememişti.
Harris, Çin’in robot kullanımı ve yapay zekayla üretimde otomasyonu geliştirmek istediğini lakin bunun üretkenlik üzerindeki tesirinin hala net olmadığını vurguluyor.
Bir öbür seçenek ise, nüfusu göç yoluyla artırmak. Fakat Harris Çin Komünist Partisi’nin buna geçmişten bu yana sıcak bakmadığını söylüyor.
Bazı gözlemciler, Çin’in iktisadını büyütmek için artık demografisine bağımlı olamayacağını söylerken, üretkenlik üzere öbür büyüme yolları bulursa bunun o kadar da makûs bir şey olmayacağını tabir ediyor.
Magnus “Çin’in nüfus artışı konusunda çok daha incelikli davranmalıyız. Gezegenin sürdürebilirliği ve kentlerdeki yığılma karşısında, istikrarlı bir dünya nüfusu daha yararlı olabilir” diyor.