SERVET YILDIRIM – Global mutabakatın sağlandığı nadir mevzulardan biri de global ısınmanın önüne geçebilmek için karbon emisyonunun evvel azaltılması ve daha sonra ise sıfırlanması gerektiğidir. Lakin bilim beşerlerine nazaran bu adım ne yazık ki şu anda yaşayanları global ısınmanın olumsuz tesirlerinden muhafazaya yetmiyor. Zira şu ana kadar atmosfere salınan karbondioksit daha binlerce yıl orada kalacak.
Diğer bir deyişle bu görüşe nazaran karbon emisyonunun sıfırlanması dünyanın daha fazla ısınmasını engelleyecektir engellemesine lakin dünyayı serinletmeyecektir.
Dolayısıyla 2050 yılına kadar verilen net sıfır karbon gayeleri tutturulsa, yani gelecek 27 yılda karbonsuzlaşmayı başarsak bile çok iklim olayları ve deniz düzeyindeki yükselme üzere problemler tehdit oluşturmaya devam edecektir.
O halde tahlil ne?
İklim bilimci değilim. Mevzuyu takip etmeye çalışan ilgili birisi olarak benim anladığım kadarıyla burada karşımıza iki farklı kavram çıkıyor: Karbonsuzlaşma ve karbonun atmosferden uzaklaştırılması.
Karbondioksit emisyonlarının azaltılması, sera gazı emisyonlarını azaltarak atmosfere daha az karbondioksit salınmasını sağlamayı emeller. Bu durum fosil yakıt kullanımını azaltmak, güç verimliliğini artırmak yahut yenilenebilir güç kaynaklarına geçmek üzere sistemlerle yapılabilir. Bu prosedürler atmosferdeki karbon ölçüsünün artış suratını yavaşlatır, lakin mevcut düzeyleri azaltmaz.
İngilizcede “Carbon Removal” olarak isimlendirilen atmosferden karbonu uzaklaştırmak ya da çıkarmak ise atmosferdeki mevcut karbon ölçüsünü aktif bir biçimde azaltmayı ve yok etmeyi hedefler. Bu, karbon yakalama ve depolama teknolojisi yahut doğal metotlar kullanılarak yapılabilir. Bu formül, atmosferdeki karbon ölçüsünü azaltır ve hatta negatif emisyonlar üretebilir; daha evvel salınan karbondioksiti de tesirli bir formda yok edebilir.
Bu iki yol ortasındaki ana fark, birinin gelecekteki sera gazı emisyonlarının azaltılmasına odaklanması, oburunun ise mevcut karbon ölçüsünü azaltmayı hedeflemesidir.
Hangisi daha maliyetli?
Karbondioksit emisyonunu azaltmak yahut karbondioksiti atmosferden çıkarmak her ikisi de maliyetlidir, fakat her prosedürün maliyeti farklıdır.
Karbondioksit emisyonu azaltımı, mevcut teknolojilerin kullanılmasıyla gerçekleştirilebilir. Bu nedenle, örneğin yenilenebilir güç kaynaklarının kullanımı, güç verimliliğinin artırılması ve daha az atık üretimi üzere tedbirler, yatırım maliyeti gerektirse de, uzun vadede daha az maliyetli olabilir.
Karbon emisyonlarının azaltılması, gelecekteki doğal afetler, sıhhat sorunları ve ekonomik kayıplar üzere dolaylı maliyetleri de azaltır.
Yatırım ve gelişme
Karbondioksit çıkarımı ise, şimdi erken evrelerde olan teknolojileri içerir ve daha yüksek maliyetlerle alakalıdır. Karbon yakalama ve depolama üzere prosedürler, yüksek teknoloji maliyetleri, büyük ölçekli tesislerin gerekliliği ve karbondioksit depolama için uygun yerlerin bulunması üzere zorluklar nedeniyle daha maliyetli olabilir. Ağaçlandırma ve biyoenerji üretimi üzere öteki metotlar, muhakkak durumlarda daha uygun maliyetli olabilirler tahminen ancak bu noktada maliyet tesislerin büyüklüğü, lokal şartlar ve projenin özellikleri üzere faktörlere bağlı olarak değişebilirler.
Özet olarak, her iki sistem de farklı maliyetlere sahiptir ve tercih edilen sistem, bütçeye, projenin gayesine, lokal şartlara ve ekonomik tesirlere bağlıdır.
Ancak, karbondioksit emisyonu azaltımı, mevcut teknolojilerin kullanımıyla daha az maliyetli hale gelebilirken, karbondioksit çıkarımı daha fazla yatırım ve gelişme gerektirebilir.
Atmosferden karbondioksit çıkarmanın yolları neler?
Karbondioksiti atmosferden çıkarmanın tek bir metodu yoktur. Havadaki karbonu direkt yakalayarak ortamdan çıkarmak için başvurulabilecek çeşitli formüller vardır:
– Ağaçlandırma: Ağaçlar karbondioksiti emerler ve oksijen salarlar. Fotosentez yoluyla karbondioksitin emilimini artıran ve atmosferden karbondioksit çıkarma potansiyeli yüksek olan bir metottur. Ağaçlandırma, atmosferdeki karbondioksit ölçüsünü azaltmak için tesirli bir sistem.
– Karbon yakalama ve depolama: Endüstriyel süreçlerden kaynaklanan karbondioksiti yakalamak ve yer altında depolamak için kullanılan bir yoldur. Başka bir deyişle fosil yakıt santrallerinden yahut endüstriyel süreçlerden salınan karbondioksitin yakalanması ve depolanmasıdır. Havadaki karbonu alarak yeraltında depolamaya yönelik olarak kimi aygıtlar üzerinde çalışıldığını duyuyoruz. Karbondioksitin yer altı boşluklarına, jeolojik oluşumlara yahut okyanuslara depolanması yolu, gazların sera tesirini azaltarak atmosferdeki karbondioksit ölçüsünü düşürebilir.
– Biyoenerji üretimi: Biyoenerji üretimi, biyokütle yakıtlarının kullanılmasıyla güç üretimini sağlayan bir usuldür. Bu prosedür, hem güç üretimine katkıda bulunur hem de biyokütle yakıtlarının yakılması yoluyla karbondioksit salınımını azaltır, atmosferden karbondioksit çıkarır.
– Karbonat mineralizasyonu: Karbonat mineralizasyonu, karbondioksitin doğal mineralleşme sürecini taklit ederek, karbondioksitin tabiatta mineralleşmesini sağlamak için kullanılan bir sistem. Atmosferden karbondioksiti emerek, kireç taşı yahut magnezyum karbonat üzere karbonat mineralleri oluşturma sürecidir. Bu mineraller, yıllarca karbondioksiti depolayabilirler.
Farklı artı ve eksiler
Okyanusları demir ile gübremelek ve havaya sülfür sıkmak üzere üzerinde çalışılan formüller de var. Karbon tutma, sıkıştırma, taşıma ve depolamayı kapsayan bu teknoloji; karmaşık yapısı nedeniyle işletilmesi açısından kolay değil. Bu teknoloji, fosil yakıt kullanan elektrik üretim tesisleri, rafineriler, hidrojen üretim tesisleri, çimento, demir-çelik, petro-kimya sanayileri üzere alanlarda uygulanabiliyor.
Bu prosedürlerin her biri farklı avantaj ve dezavantajlara sahip olsa da, karbondioksitin azaltılmasına ve atmosferden çıkarılmasına yardımcı olabilirler.