Derleyen: Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – I. Dünya Savaşı’nda mağlubiyete uğrayan İttifak Devletleri güçlü günler geçiriyor ve önemli güvenlik sorunları yaşıyordu. Savaştan hezimetle ayrılan Osmanlı İmparatorluğu’nun birçok bölgesi fiili olarak işgal altındaydı. Bu kentlerin başında gelen İstanbul’da da durum pek parlak değildi. Kentin birçok yerinde hakimiyet kurma gayretinde olan İtilâf Devletleri, 13 Kasım 1918’de donanmalarını İstanbul’a getirmiş, kente asker çıkararak başşehri işgal etmişti. Bir yandan İtilaf Devletleri’yle başka yandan da azınlık kümelerin isyanlarıyla gayret eden Osmanlı İmparatorluğu’nun polis teşkilatının başı, Hristanos isminde bir cürüm çetesi önderiyle sıkıntıdaydı. Ortalığı birbirine katan Hrisantos gerçek bir belaydı. İşte İstanbul’un birinci seri katili olarak kabul edilen Hrisantos’un birçok yapıta husus olarak bugün bile hâlâ lisandan lisana dolaşan kıssası.
BEYOĞLU’NUN KAYGILI DÜŞÜ OLDU
Tam ismi Hristo Anastadiyadis Veledi Ahilya olan Hrisantos, ilerleyen yaşlarında kasıp kavuracağı beğenilen semt Beyoğlu’nda 1898 yılında dünyaya geldi. Babası tarafından terk edilen ve her açıdan travmatik bir çocukluk geçiren Hrisantos’un bir erkek, bir de kız kardeşi vardı. Annesi, yaşadıkları semt olan Beyoğlu’nda genelev işleterek geçimlerini sağlıyordu. ‘Laternacı Koço’ olarak anılan ağabeyi, kabahat dünyasına bulaşmış ve Hrisantos için düzgün bir örnek olmayı becerememişti.
Çok küçük yaşta bir terzinin yanında çırak olarak çalışmaya başlayan Hrisantos, ağabeyiyle Beyoğlu’nun hatta İstanbul’un baş belası olma yolunda birinci adımlarını çok erken yaşta attı. İki kardeş, başlarda tramvay yolcularını ya da geneleve gelen müşterileri gasp etmekle hata dünyasına süratli bir giriş yaptı. İlerleyen yaşlarında makus şöhretli bir hırsıza dönüşen Hrisantos kısa bir mühlet içinde Beyoğlu’nun kaygılı düşü haline geldi.
TÜM HAYDUTLARI ÇETESİNDE TOPLANDI
İnsanların pahalı bedelsiz tüm eşyalarını gasp etmeyi kendine vazife edinen Hrisantos, tek başına hırsızlık yapmanın kâfi olmadığını düşündü ve işleri büyütmeye karar vererek kendi çetesini kurdu. ‘Hrisantos Çetesi’ ismini verdiği toplulukta devrin en meşhur haydutları ve hırsızları onun için çalışmaya başladı. Çetenin üyelerinden Zafiri, Fantoma Mehmet, Harito, Makarnacı Niko ve Demirci Andon kısa bir müddette Kurtuluş, Dolapdere, Sinanköy, Bülbülderesi ve Beyoğlu sakinlerine dehşet dolu anlar yaşatmaya başladı.
İstanbul’un başına hırsızlıklarıyla bela olan Hrisantos Çetesi, birinci cinayetini süt satın almak için gittikleri Recep Usta ismindeki bir muhallebicide işledi. Süt alma mazeretiyle muhallebiciye giren çete üyeleri, kasayı soymak için dükkanın sahibi Recep Usta’yı gözünün yaşına bakmadan cani bir formda katletti. Fakat çetenin tüm üyeleri olayın akabinde çok kısa bir müddet içinde yakalandı ve mahpusa atıldı. 15 yıl kürek cezasına çarptırılan Hrisantos ve yaverleri mahpus yatmayı kabul etmedi ve çok kısa bir mühlet içinde hapishaneden tünel kazarak firar etti.
Çetenin yakalanmasıyla derin bir nefes çeken halk kısa bir müddet sonra şu haberlere yine sarsıldı: “Katilden ve kasa hırsızlığından mevkuf olup Genel Hapishane’de yatmakta olan Hrisantos, Zafiri, Makarnacı Niko ve Fantoma Mehmet, yatmakta oldukları koğuşlarının altından lağım açmak suretiyle firara muvaffak olmuşlardır. Zabıta kendilerini şiddetle takip etmektedir.”
POLİS MEMURUNU BİLE ÖLDÜRDÜLER
Dışarıda özgürce dolaşan eli kanlı katiller tam da o günlerde İtilaf Devletleri tarafından işgali altına giren İstanbul’un başına kaygı olmaya epey hevesliydi ve İngilizlerle iş birliği yaptı. İngiliz İstihbarat Servisi’nde casusluk yapmaya başlayan Hrisantos, İngilizlerden para ve silah yardımı almaya başladı. Hrisantos ve çetesi, kentteki Rumlar tarafından kahraman ilan edilince olaylar giderek karanlık bir hal aldı.
Hrisantos, hem Rumların hem de İngilizlerin dayanağını ardına alarak çetesiyle birlikte sayısız cinayet işlemeye başladı. Bilhassa İstanbul’daki güvenlik mensuplarını gaye alan Hrisantos çetesi kentte birinci sefer bir polis memurunu öldürdü. ‘Tarihe ismini kanla yazdıran’ Hrisantos ve arkadaşlarının polis merkezi işçisi Mehmet Efendi’yi katletmesinin akabinde durum farklı bir hale büründü. Hrisantos’u yakalamak için birinci teşebbüs, Fahri Efendi isimli komiser tarafından başlatıldı. Fahri Efendi, yanına aldığı üç polis memuru ile Hrisantos’un peşine düştü. Onu yakalamaya adeta ant içen Fahri Efendi ve arkadaşları da ne yazık ki Hrisantos ve çetesinin kurbanı oldu.
BABASINA ANLATINCA İŞİN SEYRİ DEĞİŞTİ
Her seferinde kurtulmanın yolunu bir halde bulan Hrisantos, kendisini yakalamaya çalışan birçok polis memurunu gözlerinin yaşına bakmadan öldürdü. Emniyet güçlerini epeyce kızdıran Hrisantos Çetesi, işledikleri birçok kabahatten sonra yürütülen çalışmalar sonucunda yakayı ele verdi. Zafiri, Fantoma Mehmet, Harito, Makarnacı Niko, Demirci Andon üzere azılı hatalılar birer birer yakalandı. Hristanos ise kayıptı.
Çete üyeleri yolun sonuna geldiğini anlayarak Hrisantos’un taktiklerini ve metotlarını emniyet güçlerine tek tek anlattı. Yakalanmayacağından emin olan Hrisantos ise tüm soğukkanlılığıyla elini kolunu sallayarak Yunanistan’a gitti, hatta orada bir meyhane işletmeye bile başladı. Lakin emniyet güçleri onu yakalamak için kararlıydı ve güzel bir planları vardı. İzini kaybettiğini düşünen Hrisantos yanılıyordu. Çok geçmeden ikinci kere yakalandı. Lakin kısa vakit içinde emniyet güçlerini ikinci kere alt etmeyi başardı. Bir defa daha kaçmayı başaran Hrisantos, sevgilisi Eftimya ile Selanik’e yerleşti. Ancak Eftimya onu kısa bir vakit içinde terk edip İstanbul’a kaçtı. Üçüncü defa yakalanmayacağından emin olan Hrisantos da sevgilisinin peşinden tekrar İstanbul’a dönmeye karar verdi. Eftimya, artık Hrisantos’la birlikte olmak istemediğini babası ‘Meyhaneci Brava’ya anlatması Hristanos’un bahtını değiştirecekti.
OSMANLI’NIN BİRİNCİ SERİ KATİLİ
Kızının sevgilisi Hristanos’u uzaktan tanıyan ve onun karanlık işler çevirdiğini yeterli bilen ‘Meyhaneci Brava’, kararını verdi ve polisle iş birliği yaptı. Kısa vakit içinde ‘Balıkçı Agaton’ isimli bir adamın konutunda kaldığı tespit edilen Hristanos, emniyet güçleri tarafından pusuya düşürüldü. Bir gece birdenbire balıkçının meskenine giden polisler onu kıskıvrak yakaladı. Hristanos artık bu kere nitekim yolun sonuna gelmişti.
Çıkan arbedede Muharrem Alkor ve Cafer Tayyar isimli polis memurları tarafından yakalanan ve öldürülen Hrisantos tarihe ‘Osmanlı İmparatorluğu’nun birinci seri katili’ olarak geçti. Tarihi kaynaklar onun ortalarında 13 polis memuru da olmak üzere tam 21 kişiyi katlettiğini, sayısız insanın malını çaldığı ve onlara ziyan verdiğini yazdı.
Osmanlı İmparatorluğu’nun ve bilhassa de İstanbul’un en kuvvetli günlerine kara bir bulut üzere çöken Hrisantos ve çetesi yıllarca halka dehşet salmış, onlarca insanın hayatını hiç düşünmeden kararttı. Hrisantos ve beraberindeki çete üyelerinin işlediği cürümler ise o yıllarda ‘Hristos’u Ben Öldürdüm’, ‘İstanbul Kan Ağlarken’ ve ‘Namus Bekçisi’ üzere birçok yapıta husus oldu.